COVID-19 SALGINININ İŞ HUKUKUNA ETKİSİ

Bildiğiniz gibi tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını sebebiyle dünyanın her yerinde virüsün bulaşmasını engellemek için insanların fiziken bir arada olmasını engelleyecek ve sosyal mesafenin korunmasını sağlayacak tedbirler alınmaktadır.  Ülkemizde de bu tedbirler kapsamında insanların topluca bulunduğu ve fiziksel temasın çok olduğu eğlence yerleri, restorantlar, kafeler, kuaför dükkanları gibi bir çok işletmeler faaliyetlerini durdurmuş bulunmaktadır.  Ayrıca ülkemizde Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere tüm resmi kurum ve kuruluşlar tarafından topluma evden çıkmama çağrısı yapılmaktadır. Koronavirüs kapsamında alınan tedbirlerin sağlık açısından olumlu etkileri olsada ekonomi ve iş hayatı açısından olumsuz sonuçlar da doğurmaktadır. Ekonomi ve iş hayatındaki olumsuz etkileri azaltmak için 17 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazetede 7244 Sayılı  “YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGINININ EKONOMİK VE SOSYAL HAYATA ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN” yayınlanmıştır.  Bu kanunun iş hukukunda işveren ve işçiyi ekonomik olarak rahatlaracak bazı yenilikler getirmiştir. Bu yenilikler şu şekildedir:

• İşverenler İçin Fesih Yasağı: 7244 Sayılı Kanunun 9. Maddesiyle 22/5/2003 tarihli ve 4857 Sayılı İş Kanununa geçici 10. madde eklenmiştir. İlgili maddeye göre, İş Kanunu kapsamında  olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren 3 ay süre ile (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir) İş Kanunu 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.

Ayrıca madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilmektedir.

• İşverenin İşçiyi Ücretsiz İzne Çıkarması: 7244 Sayılı Kanunun 9. Maddesi kapsamında 4857 Sayılı İş Kanununa eklenen geçici 10. Maddesine göre, 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren 3 aylık süreyi geçmemek üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir)işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecektir. Burada dikkat edilecek husus, bu madde kasapmında ücretsiz izne ayrılan işçi bu sebebe dayanarak iş sözleşmesini haklı nedenle feshedemeyecektir.

• Ücretsiz İzne Ayrılan İşçilere ve 15.03.2020 Tarihinden Sonra İş Sözleşmesi Feshedilen İşçilere Fondan Günlük 39,24 Türk Lirası Nakdi Ücret Desteği Verilecektir: 7244 Sayılı Kanunun 7. Maddesi çerçevesinde 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa geçici 24. Madde eklenmiştir. İlgili madde “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte (17 Nisan 2020) iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.

Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.

Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.”şeklinde düzenlenmiştir.

İlgili maddeye göre devlet desteğinden faydalanabilmek için; 17 Nisan 2020 tarihi itibariyle iş sözleşmesi bulunan ücretisiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçinin olması veya 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçinin bulunması ve bu işçilerin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaması gerekmektedir.

Belirtmek gereki ki işveren yanlış beyanda bulunup işçiyi ücretsiz izne ayırmış gibi gösterip işçiyi ücret desteğinden yararlandırıp fiilen çalıştırıyorsa bunun tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

• Kısa Çalışma Başvuruları İçin Uygunluk Tespitinin Tamamlanması Beklenmeden Kısa Çalışma Ödemesi Gerçekleştirilecek: 7244 Sayılı Kanunun 8. Maddesi kapsamında 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa geçici 25. Madde eklenmiştir. İlgili madde,

“Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”şeklinde düzenlenerek kısa çalışma ödemelerinin hızlı şekilde ödenmesini sağlamaktadır.